Çelik Yapılar I Ders Notları

Çelik Yapılar

Çelik Yapılar I dersinin içeriği öğrencileri büyük ölçüde proje yapmaya hazırlamak amacıyla güncellenmiştir. Proje yaparken sıklıkla karşımıza çıkan bina tipleri, yükler ve parametreler üzerinde önemle durulmakta, diğer teorik bilgiler, büyük ölçüde sadece bilgi amaçlı verilmektedir.

Bu amaca yönelik olarak derste Abi O. Aghayere , Jason Vigil tarafından yazılmış, Prof. Dr. Bülent Akbaş ve Prof. Dr. Oğuz Özgür Eğilmez tarafından Türkçe’ye çevrilmiş, “Çelik Yapı Tasarımı-Uygulamaya Yönelik Bir Yaklaşım” isimli kitap takip edilmektedir. Kitap her ne kadar AISC 360 ve ASCE 7 yönetmelikleri ile Amerikan kesitlerine göre yazılmış olsa da “Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esasları (ÇYTHYE)” yönetmeliğini anlamamızda son derece faydalı olmaktadır, kitaptaki birimlerin tamamı metrik sisteme göre verilmiştir.

Dersin ilk bölümünde malzeme hakkında kısaca bilgi verilmesinin ardından yükler konusu işlenerek, özellikle TS EN 1991-1-3 ve TS EN 1991-1-4 standartları uyarınca bulunması gereken kar ve rüzgar etkilerinin nasıl hesaplanacağı anlatılmaktadır. Kitabın rahatça anlaşılabilmesi ve gelecekte öğrencilerin Amerika Yük Yönetmeliği’ne (ASCE 7) de hakim olabilmeleri amacıyla yapıya gelebilecek tüm etkiler bu yönetmelik uyarınca da incelenmektedir. Bir deprem ülkesi olan Türkiye’de, konunun önemi açısından, sismik etkiler bir başka derste detaylı olarak anlatılmak üzere Çelik Yapılar I’in kapsamı dışında tutulmuştur.

Yüklerin ve genel felsefelerin ardından her etki altındaki (çekme, eğilme, basınç ve bileşik etkiler gibi) elemanların dayanım hesapları anlatılarak bir yapının analiz ve tasarımı ile ilgili birçok önemli adımın kapsanması amaçlanmıştır. Bu bilgilerin, seçmeli olan Çelik Yapılar II dersinde yapılacak tek ve çok katlı iki çelik yapı projesi ile pekiştirilmesi öngörülmektedir.

Yönetmelikler

2016 yılının Eylül ayında yürürlüğe giren “Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına (ÇYTHYE) Dair Yönetmelik” uyarınca TS648 işlevini kaybetmiş bulunmaktadır. Büyük ölçüde AISC360-10 Standardından çevrilerek kullanıma sunulmuş bu yönetmelik, inşaat mühendislerinin uzun zamandır ihtiyaç duyduğu önemli bir açığı kapatmış bulunmaktadır.

Aynı yönetmeliğin zorunlu kıldığı bir başka konu ise kar ve rüzgar yüklerinin Eurocode’dan alınması zorunluluğudur. Özellikle dinamik bir etki olan rüzgar yüklerinin hesabı son derece karmaşık olduğu için mühendisler çoğunlukla programlar tarafından oluşturulmuş otomatik yüklemeleri kullanmakta ancak hesap yöntemine ve ilgili parametrelere çok hakim olamamaktadırlar. Bundan sonraki en büyük temennimiz TS498 yük standardının da güncellenmesi olacaktır.

Ders Notları

Bu gelişmeler sonucunda, güncel yöntemlerin öğrenilmesi her inşaat mühendisi için bir zorunluluk halini aldığından ders notlarının da yenilenme ihtiyacı doğmuştur.

Son üç yıldır Bursa Teknik Üniversitesi’nde verdiğim çeşitli derslerin başında Çelik Yapılar I dersi geliyor. 2018-2019 Öğretim Yılı içerisinde Bursa Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü için Fatih Söylemez tarafından hazırlanan “Çelik Yapılar I” dersinin sunumlarına aşağıdaki bağlantıları kullanarak ulaşabilirsiniz.

1. Bölüm

    • Çelik Yapıların Tarihçesi
    • Yapısal Çelik
    • Çelik Yapıların Tasarım ve Yapım Süreci
    • Çatı ve Döşeme Sacı Yerleşimi

2. Bölüm

    • Analiz ve Tasarım Felsefeleri
    • Yükler ve Yük Kombinasyonları

3. Bölüm

    • Eksenel Çekme Kuvveti Etkisindeki Elemanlar
    • Eksenel Basınç Kuvveti Etkisindeki Elemanlar

4. Bölüm

    • Kompozit Olmayan Kirişler
    • Kompozit Kirişler

5. Bölüm

    • Birleşimler
    • Birleşim Araçları
      • Bulon
      • Kaynak

Eurocode 3’e Göre Çelik Yapıların Analiz ve Tasarımı için tıklayınız.

TS647 ve Eurocode 5’e Göre Ahşap Yapıların Analiz ve Tasarımı için tıklayınız.

Dersi hazırlarken faydalandığım “Çelik Yapı Tasarımı-Uygulamaya Yönelik Bir Yaklaşım” kitabını Türkçe’ye çevirerek proje ile uğraşan tüm mühendislere müthiş bir fayda sunan değerli Prof. Dr. Bülent Akbaş ve Prof. Dr. Oğuz Özgür Eğilmez‘e, üniversitedeki derslerde benden destek isteyerek güvenini esirgemeyen BTÜ İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. İsa YÜKSEL‘e, her konuda yardımıma koşan Doç. Dr. Beyhan BAYHAN‘a ve diğer bölüm hocalarına teşekkürlerimi sunarım.

Bu sayfadaki ders notlarının paylaşılarak meslektaşlarıma ve öğrencilere faydalı olması en büyük temennilerimden biridir ancak bilgilerin güncelliği ve doğruluğu mutlaka araştırılmalıdır. Lütfen hatalı olduğunu düşündüğünüz noktaları ve önerilerinizi benimle paylaşınız.